Αθήνα 1939 βίντεο, η αμφισβήτηση!
• ΕΜΑΙL ANAΓΝΩΣΤΩΝ
Hi, Athensville!
Η αφορμή για αυτό το mail είναι το post της 3ης Μαιου με το video της Αθήνας του 1939 (και η καλή δουλεία που βλέπουμε όλοι στο blog).
'Εαν αφορμή για αυτό το mail ειναι καποιές αμφιβολίες για την πραγματική χρονολογία της λήψης -παραθέτω τα επιχειρήματα μου παρακάτω- αιτία είναι η φράση: "...απρόσμενα εξαπλωμένη, την είχα πάντα σαν πιο μικρή πόλη για τότε."
Δεν ξέρω γιατί αλλά η φράση με εξιτάρει να γράψω αυτήν την απάντηση και να μην πάω για ύπνο. Ακολούθησα αρχικώς το link του video μη μπορώντας να διευκρινίσω κάτι για την προέλευση του.
Η άποψη μου είναι ότι το video (ή τουλάχιστον τα τμήματα που παρακάτω σχολιάζονται) δεν μπορεί να χρονολογείται απο το 1939.
Παραθέτω τα εξής επιχειρήματα: 
i.Η τυπολογία του κτιρίου (περίπου 3:46 στο επάνω κεντρικό μέρος) στην οδό Καραγιώργη Σερβίας, μάλλον (απ΄ότι καταλαβαίνω σε σχέση με την Βουλή που φαίνεται στα δεξιά) δεν απαντάται σε κανένα απολύτως κτίριο της προπολεμικής Αθήνας. Δέν χρειάζεται να το αναπτύξω περισσότερο, βιβλιογραφία υπάρχει.
ii.Ακολουθώντας της πηγές του Athensville (post: "Στην Αθήνα του Μεσοπολέμου" και το link που παραπέμπει στις φωτογραφίες της αμερικανίδας Dorothy Burr Thomson>Living in Athens) βλέπουμε την κατάσταση Κολωνάκι (Π.Ιωακείμ 1934) κάτω απο τον Λυκαβηττό (3:48) η οποία ειναι καταφανέστατα αντίθετη με αυτή που το video απεικονίζει.
iii.Όταν κοιτάζεις από την Ακρόπολη (απ΄όπου είναι τραβηγμένο το επίμαχο τμήμα) στο Λυκαβηττό κοιτάζεις βορειοδυτικά. Όταν κοιτάζεις προς το Θησείο ΒΑ και έχεις στο ορίζοντα το σημερινό Περιστέρι. Όταν κοιτάς στο Βορρά, εχεις οδηγό τον άξονα Αιόλου - Πατησίων (28ης Οκτωβρίου). Για αυτό το λόγο σου παραθέτω τα συνημμένα, αφού το Πεδίον του Άρεως (3:57 και φόντο το Τουρκοβούνι - χτισμένο όλο το Πολύγωνο) είναι τοπόσημο που βρίσκεται ακριβώς στον άξονα στη συμβολή του με την Λ.Αλεξάνδρας.
Μια μικρή εξήγηση για τις φωτογραφίες.
1.Πριν τo 1934 (δεν υπάρχει Πεδιόν του Άρεως).
2.Σίγουρα μετά το ΄36 ("7/10" στο κείμενο και 1/10 αργότερα - ο Πανελλήνιος δεν έχει μεταφερθεί). Δικιά μου εκτίμηση - χωρίς να μπορώ να το τεκμηριώσω - ότι η φωτογραφία είναι μετα το 1940.
3.Κατάσταση στη δεκαετία του ΄80. (Η πλατεία Πρωτομαγιάς έχει ολοκληρωθεί στην σημερινή της μορφή)(Η Γ.Υ.Σ. και η σχολή Ευελπίδων -μέχρι και το 1982- στρατοπέδευαν στις για "λόγους ασφαλείας" λευκές μουτζούρες - έκτοτε τα δικαστήρια έχουν πάρει τη θέση της σχολής).
• Πεδίον Άρεως: Ιστορική θεώρηση.
Είναι γνωστό ότι κατά κύριο λόγο η Αθήνα μεταμορφώθηκε (επιεικώς) με την αντιπαροχή (50's-60's). Εάν λοιπόν όντως η Αθήνα είχε την μορφή που βλέπουμε στο video του post το 1939, τότε τολμώ να πω ότι η Πάρνηθα θα ήταν ένας ακόμη λόφος στο κέντρο της πόλης.
Ελπίζω να έγινα κατανοητός.
Ευχαριστώ για το χρόνο.
Διευκρινίσεις ή περαιτέρω διάλογος επί του θέματος μέσω e-mail: e_gdo2@hotmail.com
Το κτίριο στην πρώτη φωτογραφία είναι το ξενοδοχείο King George στην πλατεία Συντάγματος, που είναι κτισμένο την δεκαετία του ΄30
ΑπάντησηΔιαγραφήΑκριβώς Guest! Αυτό ήθελα να γράψω και εγω! Το King George λοιπόν κτίστηκε την δεκαετία του 30 και η αρχική του μορφή θύμιζε περισσότερο αδιάφορη πολυκατοικία του 50 παρά τον μεσοπολεμικό μοντερνισμό που όλοι γνωρίζουμε και θαυμάζουμε! Τολμώ να πω πως η σημερινή του μορφή (που οφείλεται σε πολύ πρόσφατη ανακαίνιση) είναι πολύ καλύτερη για την πλατεία Συνταγματος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑρης
Δεν ξέρω αν προσφέρω πολλά στην χρονολόγηση του βιντεοτεμαχίου αλλά σημειώνω τα εξής.
ΑπάντησηΔιαγραφήTerminus post quem ο ναός της Γρηγορούσας/Ταξιαρχών στην οδό Πανός στο Μοναστηράκι, κοντά στην πύλη της Αθηνάς Αρχηγέτιδος που διακρίνεται σαφώς ολοκληρωμένος κάπου στο 10.23' = μετά το 1922 που ολοκληρώθηκε η αποπεράτωση της νεώτερης μορφής του.
Terminus ante quem δίνει η Πύλη των Λεόντων στην αρχή του βίντεο. Λείπουν οι δύο ογκόλιθοι δεξιά του αναγλύφου που τοποθετήθηκαν στη θέση τους από την Υπηρεσία Αναστήλωσης το 1950.
πολυ ενδιαφερον, αν και από την μια μου φαινεται δυσκολο να εχουν κανει λαθος (τι στο καλο ερευνητικη αποστολη ηταν ειναι καλη στην τεκμηριωση και για αυτους το 1930 η 1950 δεν εχει και μεγαλη διαφορα) απο την αλλη πολυ διαφορετικη εικονα απο αυτη που εχουμε στο μυαλο μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήωστοσο αυτο που ξεχναμε ειναι οτι παρα το ασπρομαυρο φιλμ ο ουρανος ηταν το ιδιο γαλαζιος και τοτε, δηλ. αυτο που θελω να πω ειναι οτι τα μεσα αναπαραστασης μας πειθουν οτι οι προηγουμενες εποχες θα ηταν αρκετα διαφορετικες απο την δικη μας χωρις πραγματικα να ειναι.
αλλωστε μαλλον η αθηνα η ελλαδα και η αστικη της ζωη οπισθωχορησε τρομερα την δεκαετια του 40 λογω πολεμου κλπ κλπ, δηλ. ας μην εκπλησομασττε που στις φωτο του 30 βλεπουμε μια πολη πιο ακμαζουσα (λιγο πολύ...) απο οτι εχουμε στο μυαλό μας.
ειναι φανερη η οικιστικη επεκταση προς γαλατσι - τουρκοβουνια αναμεσα στην ι και την ιι.
ΑπάντησηΔιαγραφήστην δευτερη φωτο φαινεται το πολυτεχνείο, αν δεν κανω λαθος δεν φαινεται το ΜΑΧ (1950 ανεγερση http://www.arch.ntua.gr/history/sygrotima-patission.htm) και πιθανως ουτε το γκινη επομενως πρεπει να ειναι σιγουρα πριν το 50.
απο την αλλη τελικα ειναι συλλογη του PEN αλλα οχι ερευνητικη αποστολη (ειναι donated από ερασιτεχνες μου μεταξυ 1920 - 1950 εκαναν τον γυρο του κοσμου 2 - 3 φορες!) οποτε δεν αποκλειεται και η αρχικη τεκμηριωση να μην ειναι τοσο υψηλης ποιοτητας.
ΑπάντησηΔιαγραφήκατα τα αλλα αρκει να βρεθει ενα τοποσημο που κτιστηκε μετα το 1939 η να μην βρεθει βεβαιωμενα κατι που κτιστηκε μετα το 39.
Πάντως στα τέλη του 30 η Αθήνα ήταν στα καλυτερά της. Μια φινετσάτη και κομψή μεγαλούπολη, όπου τα νεοκλασσικά συνηπήρχαν με τα μοντερνιστικα κτήρια. Η τεχνολογία είχε εφαρμοστεί σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής των πολιτών και οι ανέσεις ήταν αρκετές. Η Αθήνα ήταν ένα μικρό Παρισι!
ΑπάντησηΔιαγραφήεμένα γιατί μου φαίνεται ότι η Αθήνα είχε την τάση να ασχημύνει απο το '40 και δε φταίει η καραμέλα της αντιπαροχής?? Τα "μοντερνιστικά" κτίρια δεν είναι και πολύ πετυχημένα, μοιάζουν μίζερα και διεκπεραιωτικά, νεοκλασικά πραγματικά δε βλέπω πολλά αλλά κάτι ψευδοημιπαράγκες που δηλώνουν φτώχια. Αυτή τη σκέψη μου προκάλεσε το βίντεο.
ΑπάντησηΔιαγραφή"A, μπα", με όλο τον σεβασμό έχεις μεγάλο λάθος. Στο video η ανάλυση της εικόνας δεν επιτρέπει να καταλάβει κανείς πολλά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτην δεκαετία του 30 υπήρχαν άπειρα μεγάλα - μικρά νεοκλασικά, εκλεκτικιστικά, art deco, και μοντερνίστiκα κτήρια. Ο μοντερνισμός του 30 μπορεί να είχε ως επιχείρημα την λειτουργικότητα του ενοικου, αλλά μία πιο προσεκτική ματιά μας πείθει πως οι κομψές του σιλουέτες και τα διακριτικά του στολίδια ουδεμία σχέση έχουν με την μετέπειτα εποχή. Η Αθήνα χάλασε από το 65 και μετά, όταν χάθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη και όλα απλοποιήθηκαν στον βωμό της γρήγορης και βάναυσης οικοδόμησης. Δες αυτό:
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=826070
τη θεωρία την ξέρω...αλλά΄λέω ότι άλλες σκέψεις μου δημιουργεί το βίντεο. Φυσικά και υπήρχαν κομψοτεχνήματα μεταξύ του μπούγιου, το μπούγιο όμως μου δημιουργεί μια άσχημη εντύπωση ανάλογη με τη σημερινή. Αλλωστε ακόμα και το '65 και μετά χτίστηκαν σποραδικά ωραία κτίρια που όμως χάθηκαν μέσα στο σωρό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε λίγα λόγια, σκέφτηκα ότι η ομορφιά και τότε ήταν λίγη. Φυσικά μπορει να μου φταίει το βίντεο. Αλλά μικρό Παρίσι, αυτό με τίποτα δε μπορώ να το δω!
Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε μπούγιο, αλλά η αίσθηση της συνολικότητας. Τι θέλω να πω: το ιστορικό κέντρο είχε ιστορικό χαρακτήρα, με την μοναδική ακρόπολη και τα λαικά/μεγαλοαστικά/δημόσια νεοκλασσικά κτήρια στις γύρω γύρω περιοχές. Στο Κωλονάκι, στην Νεάπολη, στα Εξάρχεια και στην Κυψέλη οι μοντέρνες πολυκατοικίες σε ύφος Bauhaus, Art Deco και Jugenstill δημιουργούσαν το νέο καθαρά αστικό κέντρο,τα προάστια Παλιό Ψυχικό, Φιλοθέη βαδίζανε στην λογική της κηπούπολής και το Παλιό Φάληρο σε κοσμοπολίτικο city resort. Κάθε περιοχή είχε τον χαρακτήρα της και αυτό γινόταν σεβαστό από τους αρχιτέκτονες. Φυσικά υπήρχαν και εξαιρέσεις, αλλά δεν ισχυει η σημερινή άναρχη κατάσταση που ο καθένας χτίζει αδιαφορώντας για το ευρύτερο στυλ της περιοχής. Το Παρίσι λοιπόν κατάφερε στις περιοχές του ευρύτερου κέντρου να διατηρήσει συνολικά το κάθε στυλ του και να επιτρέψει μόνο λίγες καλά μελετημένες σύγχρονες παρεμβάσεις (π.χ. Pompidou Centre). Φυσικά σήμερα η όποια σύγκριση Αθήνα – Παρίσι φαντάζει αστεία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνώ σε όλα αλλά όταν τα διαβάζω. Αυτό που θέλω να πω (ακόμα πιο σύντομα) είναι ότι περίμενα κάτι πολύ πιο ωραίο από αυτά που ξέρω από τα βιβλία αρχιτεκτονικής και το βίντεο με απογοήτευσε. Αίσθηση είναι, όχι θεωρία.
ΑπάντησηΔιαγραφήτρομεό debate: δυστυχώς προσπάθησα κι εγώ (τι Μπίρη, τι καρτ ποστάλ ξεσκόνισα... δύσκολο) αλλά δεν είναι εύκολο αν κανείς δεν κάνει μια σοβαρή έρευνα, όπως πχ με το φωτογραφικό υλικό των εκατοντάδων νεοκλασικών προσόψεων που άφησε στην ΕΡΤ ο Πουλίδης (όποιος έχει χρόνο ας του ρίξει μια ματιά). Εντούτοις 2-3 σημεία:
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο King George χτίστηκε το 1935 οπότε δεν βοηθάει αλλά κάνει το 1939 ρεαλιστικό. Επίσης δεν βοηθάει και το κτίριο του ΜΤΣ γιατί η πλευρά προς την Σταδίου είχε τελειώσει τότε.
Ειρωνεία 1: η πλευρά του ΜΤΣ προς Πανεπιστημίου τελείωσε το 1939 αλλά δεν φαίνεται στο βίντεο. Ειρωνεία 2: Το Δημοτικό Θέατρο γκρεμίστηκε το 1940 αλλά όταν δείχνει την Αθηνάς για λίγα δευτερόπλεπτα, η βόρεια πλευρά της Κοτζιά είναι κρυμμένη πίσω από ένα τοίχο...
Όπου έρχομαι στο προκείμενο: δεν θα κολλήσω στο στυλιστικό, αλλά το 1939 μου φαίνεται ρεαλιστικό μόνο και μόνο γιατί η Αθήνα είναι ΠΟΛΥ ΣΤΡΩΤΗ... Αν ήταν αργότερα θα είχε σημάδια Β' Π.Π. (κάτι που κανείς δεν ανέφερε) ενώ αν ήταν ΠΟΛΥ αργότερα (πχ 1948) θα είχε ανοικοδομηθεί πολύ... Μια ιδέα είναι, την ρίχνω στο τραπέζι...
ΥΓ. Πιστεύω, χωρίς να είμαι ειδικός, ότι το φιλμ την αδικεί την πόλη. Όχι γιατί θα έμοιαζε με Παρίσι αλλά η επεξεργασία του ερασιτεχνικού φιλμ της εποχής εκείνης ΟΛΑ τα χρώματα τα σπρώχνει στο.... καφέ (το λέω ευγενικά!) είναι χαρακτηριστικά αισθητή η απώλεια κόκκινων τόνων, κάτι που κάποιος που ξέρει από φωτογραφία ίσως μπορεί να το σχολιάσει...
Ακριβώς nkonti! Είναι δύσκολο ένα video με τα τεχνολογικά μέσα της εποχής να μεταφέρει μία πραγματική αίσθηση της πολης. Αποτελέι απλά κομμάτι στο pazzle, και όχι μία ολοκληρωμένη ματιά της εποχή εκείνης. Πάντως πολύ καλες οι παρατηρήσεις σου! Για μένα, σύμφωνα με αυτά που γνωρίζω η Αθήνα έφτασε αρχιτεκτονικά στο peak της το 39 - 40. Από το 48 εως το 65 έγιναν επίσης κάποιες προσεγμένες κατασκευές στην πολη, όσον αφορά στην καλαισθησία των προσόψεων. Οι επόμενες δεκαετίες, με λίγες εξαιρέσεις, εδωσαν δείγματα αδιάφορης ως πολύ κακόγουστης αρχιτεκτονικής. Κάτι που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα με τις τραγικές τουρτοπολυκατοικίες ακόμα και σε περιοχές πολύ κοντά στο ιστορικό κέντρο...
ΑπάντησηΔιαγραφήνα και τo king george:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.facebook.com/group.php?gid=40347363414&v=photos&ref=ts#!/photo.php?pid=50063&op=121&o=global&view=global&subj=40347363414&id=1584648530&fbid=1021668673698
Κακα τα ψεματα ωστοσο προσωπικα η Αθηνα του ΤΟΤΕ μου φαινεται το ιδιο ασχημη και μιζερη με την Αθηνα του ΤΩΡΑ...Το παραμικρο ιχνος απο μεγαλους ελευθερους χωρους και Αλση πρασινου- με εξερεση στα Βορεια προαστεια της ..το απολυτο ΜΗΔΕΝ και η απολυτη πολεοδομικη αναρχια ακομη και σε Νεοκλασσικο ρυθμο.Η παντελης ελειψη χωροθετησης υψηλου πρασινου αναμεσα στα αχαρα κτιρια.Ποτε αυτη η πολη δεν ειχε απο εποχης επαν-ανοικοδομησης της επι κλεανθη κλπ αναδειξει τιποτε απο οσα μπορουσε να χαρακτηριζουν μια Ευρωπαικη πολη - πολλω δε μαλλον, την πρωτευουσα ενος κρατους που λεει πως ΘΕΛΕΙ να ανηκει στην ευρωπη και οχι σε ...καποια τριτοτεταρτοκοσμικη περιοχη..
ΑπάντησηΔιαγραφήτι να σου κανει το EastmanColor- οχι παντως και πολλα πραγματα οσον αφορα την αποδοση του κοκκινου.Μα,στην περιπτωση της Αθηνας του '36,και TechniColor να χρησιμοποιουσες,το θεμα δεν το εσωζες με τιποτε με αυτα τα χαλια πουχει..αναρωτιεμαι ομως.Ποια αισθηση αραγε θα μας εδινε μια Λισσαβωνα,μια Ρωμη,μια Μαδριτη,μια Νικαια -πολεις Μεσογειακες επισης την εποχη εκεινη?Υποπτευομαι,κατι σαν την σημερινη Κερκυρα και Ναπολη.επομενως,πολυ μα παρα πολυ διαφορετικη απο αυτο το οπτικο εκτρωμα.
ΑπάντησηΔιαγραφή