Πολίτικες γεύσεις του Φαλήρου

guest post: του Νίκου Νικολαΐδη*
Το Φάληρο, μαζί με την Κηφισιά, ήταν ο κατεξοχήν τόπος παραθερισμού της αθηναϊκής μπουρζουαζίας. Οι επιφανείς και εύποροι αθηναίοι θα επιλέξουν το Φάληρο για να κατασκευάσουν τις παραθεριστικές τους οικίες ενώ οι όχι και τόσο εύποροι θα καταφεύγουν στις παραλίες του για τα καλοκαιρινά τους μπάνια. Σήμερα ελάχιστα από αυτά τα μέγαρα επιβιώνουν, συνυπάρχοντας με πολυώροφες πολυκατοικίες και χωρίς να έχουν χάσει την αίγλη τους στέκουν ως μνημεία της αθηναϊκής Belle Époque. Την αίσθηση νοσταλγίας μιας χαμένης παλαιό-αστικής κληρονομιάς επιτείνει η παρουσία των εκπατρισμένων Ρωμιών της Πόλης.
Οι Ρωμιοί θα καταφτάσουν στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του 60 όταν η Τουρκία απελαύνει μαζικά τους Ρωμιούς που ήταν κάτοχοι ελληνικών διαβατηρίων. Περισσότερα από 10.000 άτομα θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την Τουρκία μέσα στο χρονικό περιθώριο 24 ωρών. Η έξαρση του κυπριακού απλώς θα επιτείνει το αίσθημα ανασφάλειας και κατά συνέπεια τη φυγή με αποτέλεσμα η άλλοτε πολυπληθής κοινότητα να αριθμεί σήμερα λιγότερα από 5.000 μέλη σε μία πόλη των δεκατριών εκατομμυρίων. Οι εκπατρισμένοι Κωνσταντινουπολίτες θα εγκατασταθούν στο Φάληρο, όπου οι βόλτες στην ακροθαλασσιά θα φέρνουν στο νου την θαλασσινή αύρα του Βοσπόρου.
Για αρκετούς η Πόλη θα παραμείνει μία ανάμνηση ενώ άλλοι θα συνεχίσουν να διατηρούν σχέσεις με τον τόπο τους, ταξιδεύοντας στην Πόλη για να επισκεφθούν συγγενείς, για λόγους επαγγελματικούς ή απλά για διακοπές. Οι ταξιδιώτες επέστρεφαν στην Αθήνα έχοντας στις αποσκευές τους, ένα φάκελο με τη σύνταξη κάποιου ηλικιωμένου συγγενή, limon kolonyası (κολόνια λεμόνι), αγίασμα από το Μπαλουκλή για ίαση πάσας νόσου και ασθενείας, φύλλο γιουφκά για πίττες, φρεσκοκομμένα τριαντάφυλλα για γλυκό του κουταλιού και σιτάρι για κόλλυβα.
Μέτα την εγκατάσταση πολλοί ήταν εκείνοι που άνοιξαν εστιατόρια, μπακάλικα και ζαχαροπλαστεία συνεχίζοντας στην Αθήνα γαστριμαργική παράδοση της Πόλης. Ένα από τα πιο γνωστά πολίτικα ζαχαροπλαστεία του Φαλήρου είναι το “Riviera” που εδώ και 36 χρόνια βρίσκεται στη γωνία Τρίτωνος και Ζαΐμη. Ιδρυτής, ο Στέλιος Καραπιπέρης ο οποίος από 13 μόλις χρονών ξεκίνησε να εργάζεται στα φημισμένα ζαχαροπλαστεία της Πόλης “Baylan” και “Tilla”, ο γιός του Γιάννης ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του. Στο “Riviera” φτιάχνουν εξαιρετικό προφιτερόλ, εκμέκ αλλά και αφράτο πολίτικο τσουρέκι αρωματισμένο με μαστίχα και μαχλέπι.

Άλλο ένα πολίτικο ζαχαροπλαστείο είναι το “Divan” όπου οι ιδιοκτήτες Κώστας και Χρήστος Λεμοντζόγλου κατάφεραν να παρέχουν στους απαιτητικούς ρωμιούς πελάτες τους καϊμάκι όπως αυτό της Πόλης. το καϊμάκι, που δεν έχει καμία σχέση με το ελληνικό ομώνυμο παγωτό, είναι μια εξαιρετικά γευστική και αρκετά συμπαγής κρέμα που σχηματίζεται στην επιφάνεια του χτυπημένου γάλακτος νεροβούβαλου. Το καϊμάκι συνοδεύει εξαιρετικά όλα τα σιροπιαστά γλυκά αλλά είναι γευστικότατο και σκέτο, σερβιρισμένο με λίγο μέλι. Πέρα από το καϊμάκι εξαιρετικά είναι και τα υπόλοιπα γαλακτερά του ζαχαροπλαστείου “Divan”, όπως ταούκ γιογσού, καζάντιπί και το κατά το θέρος παγωτό.
Το γαστριμαργικό χάρτη του Φαλήρου συμπληρώνει το delicatessen του κύριου Benito Sangioni. Ο κύριος Benito λεβαντίνος ο ίδιος, ένα κράμα ρωμαίικου και ιταλικού αίματος, μετέφερε στο Φάληρο την επιχείρηση που ξεκίνησε το 1958 στην Πόλη. Η λεβαντίνικη κληρονομιά του ιδιοκτήτη είναι εμφανής πίσω από τις βιτρίνες του καταστήματος όπου μπορεί κανείς να βρει ιταλικό προσούτο, βαυαρέζικα λουκάνικα αλλά και σουτζούκι και παστουρμά. Η κυρία Ευδοκία Sangioni, σύζυγος του Benito, έχει επιμεληθεί τους πολίτικους μεζέδες που προσφέρει το κατάστημα όπως ντολμαδάκια γιαλαντζί, μελιτζανοσαλάτα, γαύρο μαριναρισμένο, πιπερίτσες γεμιστές με πικάντικη κρέμα τυριού και πολλά άλλα εδέσματα εκλεκτά.
Εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια άλλο ένα πολίτικο μαγαζί ξεφύτρωσε στο Φάληρο, είναι το “Αιαλίς” της Αγγελίκας Βίγγα. Η Αγγελίκα σταμάτησε να εργάζεται ως ξεναγός στην Πόλη και αποφάσισε να ανοίξει το δικό της ταβερνάκι στην Αθήνα. Οι συνταγές της είναι αυθεντικά πολίτικες σαν αυτές που θα έτρωγε ένας μουσαφίρης στο σπίτι μιας καλής πολίτισσας νοικοκυράς. Σαν άλλη Λωξάνδρα βγαίνει από την κουζίνα της κρατώντας στα χέρια της πιάτα γεμάτα με χιουνκιάρ μπεγιεντί, τραγανά τυροπιτάκια γεμιστά με τελεμέ (οι πολίτες ποτέ δεν συμπάθησαν τη φέτα), πίττα Καισαρείας και μπακαλιάρο τηγανιτό συνοδευμένο με πολίτικη σκορδαλιά, φτιαγμένη από ξερό ψωμί και κοπανισμένα αμύγδαλα.


Μία βόλτα στο Φάληρο είναι ένα ταξίδι στη μνήμη για κάθε εκπατρισμένο Κωνσταντινούπολιτη της Αθήνας, οι γεύσεις και οι μυρουδιές των κατααστημάτων του Φαλήρου φέρνουν αναμνήσεις από την Πόλη των ονείρων τους και τα φαγητά μετουσιώνονται σε εκθέματα ενός προσωπικού Μουσείου της Αθωότητας.

Διευθύνσεις:
Ζαχαροπλαστείο Riviera, Τρίτωνος 119, Π. Φάληρο, τηλ.: 2109826 670
Ζαχαροπλαστείο Divan, Ναϊάδων 51-53, Π. Φάληρο, τηλ.: 2109821927
Benito Delicatessen, Θέτιδος 22, Π. Φάληρο, τηλ.: 2109837677
Aialis Café & Meze, Αλκυόνης 24, Π. Φάληρο, τηλ.: 212 100 3311


* Ευχαριστίες για την παραχώρηση και απόδοση στα ελληνικά του ενδιαφέροντος άρθρου στο Culinary Backstreets Athens, έναν οδηγό γεύσης που ανιχνεύει τα σοκάκια της νοστιμιάς της πόλης μας (φώτος:. Βρείτε το αγγλόφωνο άρθρο εδώ